(1) Tematem prezentacji jest „Dziecko w sieci – czyli jak bezpiecznie korzystać ze współczesnych technologii?”
Prezentacja multimedialna: Dziecko w sieci, czyli jak bezpiecznie korzystać ze współczesnych technologii
(2) Przekazanie do uzupełnienia krótkiej ankiety dotyczącej spędzania czasu przed ekranem przez dzieci. Ankieta jest anonimowa, można ją zachować.
Ankieta wśród uczestników ma na celu wzbudzenie refleksji oraz zachęcenie do dyskusji.
Załącznik: Ankieta Dla Rodziców
Skierowanie pytania do uczestników : Czy ktoś z Państwa chciałby się podzielić refleksją? Czy jest coś, co wzbudza Wasz niepokój? (miejsce na dyskusję)
Według badań przeprowadzonych przez fundację Twoje dzieci w sieci, we współpracy z redakcją „W roli mamy” w celu sprawdzenia poziomu wiedzy rodziców dzieci w wieku od
0 do 18 lat, nt. korzystania przez ich pociechy z urządzeń podłączonych do Internetu, dzieci łączą się z Internetem zwykle za pomocą własnego smartfona lub komputera. Dominującym urządzeniem, za pomocą którego dzieci i młodzież łączą się z Internetem jest ich własny smartfon. Oto kilka wskazówek pomocnych przy zakupie pierwszego smartfona dla dziecka:
*Ważne jest, by nie traktować tego momentu, jako przełomowego, jako coś, na co dziecko długo wyczekiwało lub co jest nagrodą – wówczas nadajemy sprzętom elektronicznym ogromne znaczenie, przypisując im rangę spełnionych marzeń.
**Potraktujmy to jako sprzęt konieczny i potrzebny, poszukujmy rzetelnych i korektach informacji.
***Zabierzmy dziecko na wspólne zakupy i pozwólmy mu wybrać kolor lub wielkość modelu, tak, by czuł, że sam również ma udział w wyborze własnego smartfona lub innego rodzaju urządzenia.
(3) Do czego tak naprawdę służy Internet w dzisiejszych czasach? Do najczęściej podejmowanych aktywności dziecięcych i nastoletnich należą:
– Internet jako forma zdobywania wiedzy – Wikipedia, Google, Słowniki językowe/ ortograficzne
– Internet jako pośrednik między uczniem a nauczycielem – dzienniki elektroniczne, maile, poczta grupowa, dysk, chmura
– Internet jako miejsce wirtualnych spotkań i rozmów – Messenger, Facebook, WhatsApp, Tik-Tok, Instagram. W tym miejscu warto wspomnieć zarówno o korzyściach, jak i o zagrożeniach płynących z tego typu aplikacji. Jako dorośli sami również korzystamy z tego rodzaju aktywności – umożliwiają nam one kontakt z bliskimi, rozwijają umiejętności społeczne, jednakże narażają również na przykre doświadczenia, takie, jak padanie ofiarą oszustwa, pomówień, wzajemne porównywanie się do siebie, wytykanie błędów i wad.
– Internet jako forma rozrywki umożliwiająca uczestnictwo w grach online. I tutaj po raz kolejny pojawia się dylemat – szansa, czy zagrożenie? Z jednej strony uczniowie grając w gry mają możliwość podtrzymywania relacji z rówieśnikami, poznawania nowych osób oraz rozwijania swoich pasji, z drugiej natomiast nadmierne zaangażowanie w gry może prowadzić do uzależnień i negatywnych wzorców zachowań.
(4) Na podstawie wyżej wymienionych aktywności przedstawiono opis zagrożeń, które może przynieść brak kontroli rodzicielskiej oraz nadmierne korzystanie przez dzieci z technologii komunikacyjno – informacyjnych.
(5) Kontakty z obcymi osobami w Internecie.
Pamiętajmy, że nigdy nie wiemy, kto znajduje się po drugiej stornie ekranu, może być to koleżanka z klasy, z innej części świata lub osoba, która nie zawsze ma dobre intencje.
* Pamiętajmy, że dzieci również potrafią ranić swoich rówieśników – wyśmiewanie, poniżanie, dewaluacja, to procesy, które najczęściej odbywają się w relacjach rówieśniczych. Dlatego tak ważna jest kontrola umieszczanych w Internecie treści – wpisów, zdjęć, wysyłanych wiadomości.
** Relacje online, mimo, iż dostarczają wielu emocji i przyjemności, nie zastępują tych realnych. W relacjach międzyludzkich większość komunikatów wysyłana jest drogą niewerbalną – poprzez mimikę twarzy, gesty, ruchy ciała – dzięki temu odczytujemy intencje, zamiary i emocje towarzyszące Naszemu rozmówcy. W kontakcie online jesteśmy tego pozbawieni, interakcja staje się mechaniczna, często pozbawiona celu, a wyrażane emocje zastępują kolorowe emotikony.
(6) Niewłaściwe dla wieku treści.
Jak wynika ze statystyk internetowych, ogółem niemal jedna trzecia (32%) polskich dzieci w wieku 7–18 lat miała kontakt z erotyką i pornografią w Internecie. Starsza młodzież miała styczność z takimi materiałami częściej, ale nawet w przypadku dzieci w wieku 7–12 lat było to 27% (Megapanel PBI dla Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, 2015). Kontakt z takimi materiałami często powoduje wystąpienie wysokiego poziomu negatywnych emocji oraz zaburza prawidłowy rozwój i obniża poczucie bezpieczeństwa dziecka. Pornografia oglądana przez dzieci i młodzież może kształtować w nich fałszywe poglądy na sferę seksualności i stanowić wypaczoną edukację seksualną. Wyniki badań potwierdzają, że częsty kontakt dzieci z tego rodzaju treściami może prowadzić do problemów w sferze seksualności w późniejszym wieku. Wyniki wielu badań potwierdzają także, że kontakt z przekazami pełnymi przemocy, np. poprzez gry komputerowe, może mieć negatywny wpływ na psychikę dzieci i prowadzić do większej tolerancji na przemoc lub wręcz agresji.
(7) Rozwój fizyczny
WADY POSTAWY. Problem garbienia się towarzyszy coraz większej ilości dzieci. Nieprawidłowy sposób siedzenia owocuje nie tylko zniekształconą postawą ciała, ale także problemami z bólem pleców, czy innymi częściami ciała.
WADY WZROKU – Wzrost popularności komputerów w ciągu ostatnich lat wiąże się z pogorszeniem ostrości wzroku, pogłębieniem wad i zwiększeniem wrażliwości oczu. Oczy zmęczone zbyt długim patrzeniem w monitor można odciążyć i odprężyć krótkimi ćwiczeniami, jak np. otwieranie oczu, wodzenie oczami, odwracanie wzroku od ekranu i patrzenie daleko przed siebie.
USZKODZENIE SŁUCHU – Często występującą przyczyną utraty słuchu jest powtarzająca się ekspozycja na hałas. Jeśli zbyt długo jesteśmy narażeni na głośne dźwięki, komórki słuchowe w uchu wewnętrznym zostają uszkodzone i obumierają. Im mniej sprawnych komórek, tym słuch jest gorszy.
ZESPÓŁ URAZOWY NADGARSTKA – uważany jest za chorobę bardzo współczesną. Dotyczy osób, które pracują przy komputerze i nadużywają smarfonów. To zbiór objawów związanych z uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający w kanale nadgarstka. Objawy zespołu to przede wszystkim: nieprzyjemne uczucie w okolicach kciuka, palca wskazującego i serdecznego obejmujące mrowienie, drętwienie, dyskomfort i ból. Czasami dołącza do tego osłabienie mięśni, a z czasem ich zanik.
BRAK AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ, ZAGROŻENIE OTYŁOŚCIĄ – coraz częściej słyszy się, że dzieci jako ulubioną i jedyną aktywność wskazują grę na komputerze. Koniecznym jest zachęcanie do podejmowania aktywności – ma to na celu nie tylko kształtowanie postawy otwartej i ciekawej świata, ale przede wszystkim uniknięcie otyłości dziecka, a co za tym idzie wielu chorób z nią związanych. W tym punkcie należy również wspomnieć o zdrowej diecie i odpowiedniej ilości witamin zawartych w codziennych posiłkach (owoce, warzywa, błonnik).
(8) Rozwój poznawczy
Identyfikowanie się z postaciami przemocowymi/wulgarnymi – dzieci (szczególnie w okresie dorastania) znacznie częściej identyfikują się z postaciami, które kojarzą im się z siłą i buntem – wulgarne, agresywne, często wrogo nastawione. Może to wynikać z potrzeby rozładowania napięcia, które gromadzi się podczas nauki w szkole czy spędzania czasu z innymi, aczkolwiek istnieje ryzyko nadmiernej identyfikacji, która może doprowadzić do tragicznych w skutki czynów.
Problemy z koncentracją i podzielnością uwagi – im dziecko jest starsze, tym dłużej potrafi się skoncentrować na zadaniu, jednakże w sytuacji, gdy większość czasu spędzamy przed ekranem, dzieci nie są odporne na dystraktory. Brak koncentracji uwagi skutkuje obniżonymi zdolnościami do zdobywania wiedzy szkolnej oraz poczuciem ciągłego zagubienie.
(9) Rozwój emocjonalny
Wzorce prezentujące brak kontroli emocji, ekspozycja na zachowania agresywne/autoagresywne – najczęściej w grach, ale też coraz częściej jako utożsamianie się z idolami – influenserzy, youtoberzy, osoby, które podejmując ryzykowne i nieodpowiedzialne zachowania w sieci poszukują atencji i uwagi ze strony obserwatorów. Na takie niebezpieczeństwo narażone sa najczęściej dzieci, które mają małe grono przyjaciół i znajomych, poszukują wówczas bliskości w relacjach „zastępczych”, przypisując postaciom z Internetu cechy wyidealizowanych przyjaciół.
Tłumienie emocji, ograniczenie motywacji do podejmowania działań – dziecko zaangażowane w gry komputerowe lub oglądanie filmów przyjmuje postać „biernego” członka rodziny. Główną aktywnością w ciągu dnia jest oczekiwanie, aż wreszcie będzie mógł spędzić czas na tym, co najbardziej lubi – na grach, oglądaniu filmów. To tam traci całą swoja energię. Taki uczeń niechętnie opowiada o tym, co dzieje się z jego emocjami – nie potrafi ich nazywać i o nich opowiadać.
(10) Czy angażowanie dzieci w rozwój technologii informacyjno – komunikacyjnej przynosi nam również jakieś korzyści? Owszem – jest ich całkiem sporo.
(11) Warto wspomnieć o rozwoju społecznym. Internet, jako miejsce, które umożliwia podtrzymywanie relacji społecznych (np. podczas izolacji). Wspólne działanie pozwala również na budowanie relacji na linii dziecko – dorosły. Dorosły często przyjmie rolę ucznia, ponieważ jego zdolności związane z poruszaniem się w sieci nie są tak rozwinięte. Ponadto Internet oferuje wiele platform, które są przeznaczone do wspólnego użytkowania – zarówno dla dzieci, jak i dla rodziców. Gry i filmy mogą być wartościowe i ciekawe, a najwięcej korzyści czerpiemy, gdy angażujemy się w daną czynność wspólnie – np. wspólnie oglądamy filmy, czy gramy w jakąś grę – jest to płaszczyzna do rozrywki, rozmowy i wzajemnej kontroli.
(12) Do kolejnego obszaru zaliczamy rozwój emocjonalny. Dzięki nowoczesnym i innowacyjnym metodom nauczania oraz platformom edukacyjnym, mamy możliwość poznawania różnych zabaw i ćwiczeń rozwijających twórczość́ i kreatywność́. Zdobywanie punktów zarówno w Grach interakcyjnych, edukacyjnych, czy strategicznych daje poczcie sukcesu i satysfakcji. Do najważniejszych korzyści możemy zaliczyć możliwość archiwizacji wspomnień́. To cenny dar zarówno dla dzieci, jak i dla rodziców. Nagrywając poszczególne etapy osiągania umiejętności przez dziecko możemy monitorować jego postępy i modyfikować to, co robi źle.
(13) Rozwój poznawczy, do którego możemy zaliczyć między innymi: poznawanie technik i metod uczenia się, stymulację inteligencjį wizualnej dziecka, szeroki zakres wiedzy i informacji, nowoczesne metody nauczania, możliwość pracy zdalnej , naukę języków, kultur, tradycji, możliwość poznawania świata.
W zakresie rozwoju poznawczego szczególną uwagę należy zwrócić na nowoczesne i innowacyjne metody nauczania. Ponadto – technologia pozwala nam na naukę takich obszarów wiedzy, których rodzice często sami nie potrafią przekazać (jak np. języki obce, nowinki technologiczne, czy ciekawostki ze świata). Internet daje nam nieograniczone możliwości – zdjęcia i filmy z całego świata, możliwość pracy zdalnej z wychowawcą lub grupą, wymiana plików lub informacji w chmurze, dzielenie się swoimi spostrzeżeniami za pomocą komunikatorów społecznych i wiele innych.
(14) Pamiętajcie, żeby ustalić zasady. Ustalenie wspólnych zasad stanowi najważniejszy i kluczowy element bezpiecznego funkcjonowania dziecka w sieci.
(15) Ustalcie konkretne zasady korzystania z Internetu w Waszym domu
Skoro zgadzamy się na to, by dziecko miało dostęp do Internetu, musimy ustalić z nim zasady, które zapewnią mu bezpieczeństwo. To konieczne, by chronić je przed kontaktem z nieodpowiednimi treściami. Zasady muszą być dostosowane do wieku dziecka. Ważne, żeby nie poprzestać na jednorazowej rozmowie. Do tematu zasad użytkowania Internetu i bezpieczeństwa należy wracać, jeśli tylko pojawi się ku temu okazja w codziennej rozmowie. Warto zachęcać dziecko do zadawania pytań, rozwiewać jego wątpliwości, tłumaczyć, dlaczego decydujemy się na pewne ograniczenia. Ważne, żeby dziecko miało świadomość, że dbamy o jego bezpieczeństwo. Dążmy do tego, by było przekonane, że zawsze może zwrócić się do nas w sytuacjach dla siebie trudnych lub gdy będzie miało poczucie zagrożenia. Dzieci nie powinny publikować samodzielnie w sieci treści, szczególnie prywatnych informacji, filmów, zdjęć. Należy umówić się z dzieckiem, że za każdym razem, kiedy trafi na nieodpowiednie treści lub cokolwiek innego je w sieci zaniepokoi, natychmiast nas o tym poinformuje.
(16) Kontakt z nieodpowiednimi treściami, jak pornografia, przemoc czy wulgarne materiały, może mieć szkodliwy wpływ na dziecko, podczas gdy odpowiednio dobrane treści i aktywności online mogą pozytywnie wpłynąć na jego rozwój społeczny, emocjonalny, moralny i poznawczy. Dlatego dobór stron internetowych, aplikacji, czy gier staje się niezwykle ważnym zadaniem dla rodziców. Zasoby internetowe udostępniane dzieciom muszą być wolne od szkodliwych treści, czyli przemocy, wulgaryzmów, erotyki. Należy udostępniać dzieciom treści z wiarygodnych źródeł, z których sami kiedyś korzystaliśmy, lub które dobrze znamy. Udostępniane dzieciom treści powinny łączyć zabawę z edukacją i rozwojem – angażować je w aktywności plastyczne, muzyczne, rozwijać wyobraźnię, poszerzać wiedzę.
(17) Dobry kontakt z dzieckiem, czas na rozmowę i zainteresowanie jego doświadczeniami są niezwykle ważne do rozwoju dziecka. Zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa. Jeżeli w świecie dziecka pojawiają się urządzenia elektroniczne i Internet, to ważne, żeby również one były tematem rozmów. Dzięki temu będziemy na bieżąco z doświadczeniami dziecka, poznamy jego preferencje, zobaczymy efekty jego aktywności online, damy mu szansę na pochwalenie się osiągnięciami (ważne, żeby je zauważać i doceniać). Rozmowa o doświadczeniach online będzie pomocna w zauważeniu niepokojących zdarzeń – również tych związanych z kontaktem z niebezpiecznymi treściami.
Jeżeli dowiemy się, że dziecko miało kontakt z pornografią czy scenami przemocy, nie wpadajmy w panikę. Ważne, żeby nie oceniać ani nie obwiniać dziecka za takie zdarzenia. Wyniki badań pokazują, że zdecydowana większość dzieci nie podzieliłaby się z rodzicami niepokojącymi zdarzeniami w sieci właśnie dlatego, że boją się oceny i konsekwencji (np. pozbawienia dostępu do Internetu). Ważne jest więc, żeby spokojnie ustalić okoliczności zdarzenia. Jeżeli kontakt z nieodpowiednimi treściami wprowadził dziecko w zakłopotanie, należy wytłumaczyć mu sytuację, w której się znalazło. Ważne, żeby nie pozostawiać pytań dziecka bez odpowiedzi.
(18) Pamiętaj, by zapewnić dziecku odpowiednie warunki do nauki, pracy oraz korzystania z informacji. Zadbaj o miejsce – najlepiej, by było to biurko lub stolik pozbawiony zbędnych elementów, które mogą rozpraszać uwagę dziecka. Pamiętaj o odpowiednim naświetleniu, wygodnym krześle oraz wietrzeniu pomieszczenia. Ważne, by w pobliżu była również woda.
(19) Kontroluj czas – informacje zgodne z treścią przedstawioną na rysunku – im dziecko starsze, tym czas wydłuża się. Czas korzystania z sieci powinien być ograniczony. Zaleca się, by dzieci w wieku wczesnoszkolnym nie korzystały z urządzeń ekranowych dłużej niż dwie godziny dziennie. Dobrym pomysłem jest ustalenie dnia lub dni, np. weekendu, bez Internetu.
(20) Zasady ekranowe
– wszyscy domownicy odkładają telefon godzinę przed spaniem (wyznaczcie w domu jakieś miejsce lub – jeśli to konieczne pozostawcie go blisko łóżka). Pamiętajcie, by unikać wnoszenia telefonu do sypialni/do łóżka – nadmierna ekspozycja na bodźce przed zaśnięciem obniża jakość snu, a często prowadzi do tego, że rano obudzimy się zmęczeni i pozbawieni energii,
– wyznaczcie w domu miejsce, gdzie trzymacie telefony – np. koszyk na blacie w kuchni. W takiej sytuacji dzieci nie będą siedziały ciągle z nosem w ekranie, a ty w pewnym stopniu zdobędziesz kontrole nad czasem przeznaczonym na aktywności związane z Internetem,
– pamiętajcie o aktywności, aczkolwiek unikajcie łączenia jej ze smartfonem! Unikaj zabierania telefonu na spacery, czy wspólne zabawy
Bibliografia:
Mercer, N.,Dawes, R., Wegerif, R., i Sams, C. (2004). Reasoning as a scientist ways pof helping children to use language to learn science. British Educational Research Journal, 30:367-385.
Pater, D. (2015). Współczesne media a relacje w rodzinie. Kultura – Media – Teologia, nr 21, 25-38
Pyżalski, J., Klichowski, M., Przybyła M. (2012). Szanse i zagrożenia w obszarze wykorzystania technologii informacyjno- komunikacyjnych (TIK), ze szczególnym uwzględnieniem aplikacji mobilnych (TIK-mobApp) przez dzieci w wieku 3-6 lat. narodowe centrum badań i rozwoju.
Problem szkodliwych treści w Internecie – wpływ na dzieci i wskazówki do pracy.
Pobrane z: http://www.dzieckowsieci.pl/
Czy wiesz, co Twoje dziecko robi w sieci? (2017). Projekt stworzony przez serwis „Twoje dziecko w sieci” we współpracy z portalem „W roli mamy”. Pobrane z: https://twojedzieckowsieci.pl/wp-content/uploads/2017/06/Czy-wiesz-co-Twoje-dziecko-robi-w-sieci-raport-z-badania.pdf
Grafiki:
[1] Źródło:
[2] Źródło:
http://mamazone.blob.core.windows.net/media/1560769/zaskoczona_internautka.jpg
[3] Źródło:
[4] Źródło:
https://p37.przedszkola.net.pl/images/mod/f_large_3aea1f90f493d6380d29fdcf1609b350d61dd5566.jpg
[5] Źródło:
https://biuroprasowe.orange.pl/wp-content/uploads/2019/10/blog/ekran-czas-Orange.jpg
