Warsztaty przeznaczone dla nauczycieli

Przewidywany czas warsztatów: 90 minut

(slajd 1)

Przedstawienie się, tematu i celu warsztatów.

Celem warsztatów jest podzielenie się z nauczycielami pomysłami na wspieranie kreatywnego i logicznego myślenia u uczniów oraz zachęta do analizy posiadanych w szkole zasobów w tym zakresie.

(slajd 2)

Zaproszenie do obejrzenia 5 minutowego filmu: Indywidualna Kreatywność Sir Ken Robinson

 https://www.youtube.com/watch?v=TvwWF5kA8jA

(Treść wypowiedzi Sir Kena Robinsona:

Przedstawienie historii życia Barta Connera, który gdy miał 6 lat odkrył, że umie chodzić na rękach równie sprawnie jak na nogach. Umiejętność ta zdawać by się mogło jest przydatna chyba tylko do zabawiania gości i popisywania się przed kolegami. Gdy miał 8 lat mama zabrała go do miejscowego ośrodka gimnastycznego. To, co tam zobaczył, zachwyciło go – trampoliny, kozły, przyrządy gimnastyczne. 10 lat później był członkiem gimnastycznej drużyny USA na olimpiadzie w Montrealu. Z biegiem lat został najbardziej utytułowanym gimnastykiem USA. Swoje życie związał z kobietą, która też jest wybitną gimnastyczką. Założyli własną szkołę gimnastyczną, gdzie uczą setki dzieci, wspierają olimpiady dla niepełnosprawnych.
Ta z pozoru do niczego nieprzydatna umiejętność stała się podstawą jego kariery i światowej sławy oraz czynienia dobra dla innych.)

Podsumowanie: Rola nauczyciela w zauważaniu nawet z pozoru mało przydatnych w życiu talentów uczniów oraz kierowaniu rozwojem swoich podopiecznych.

(slajd 3)

Analiza zasobów – zadanie dla nauczycieli:

Nauczyciele zapisują na karteczkach samoprzylepnych informacje na temat stosowanych przez siebie metod rozwijania kreatywności i logicznego myślenia u uczniów oraz źródeł pozyskiwania wiedzy na ten temat i inspiracji (książki, szkolenia, adresy internetowe). Karteczki przyklejają do dużej karty papieru.

Odczytanie karteczek. Rozmowa na temat treści zawartych we wskazanych książkach, szkoleniach, adresach internetowych. Ewentualne uzupełnienie sposobów rozwijania kreatywności i logicznego myślenia o inne metody:

(slajd 4)

• burza mózgów – zachęcanie uczniów do spontanicznego podawania pomysłów rozwiązania problemu; pomysły nie muszą być racjonalne, każdy jest cenny i każdy warto w podsumowującej dyskusji rozpatrzyć.

Ta metoda pracy jest ogólnie dobrze nauczycielom znana, ale wspominając o niej warto zwrócić uwagę na zagadnienie „tłamszenia pomysłów”. Polega ono na z pozoru niewinnych komentarzach, które mogą zniechęcić pomysłodawcę do wysuwania kolejnych propozycji projektów, idei. Negatywne skutki to zniechęcenie, wycofanie się, utrata wiary w siebie, niska samoocena, poczucie wstydu, itd. Warto jednak pamiętać, że używanie poniższych komentarzy nie jest każdorazowo naganne, ponieważ słowom i zwrotom sens nadaje dopiero  kontekst i spostrzegane przez odbiorcę intencje nadawcy. Przykładowe zwroty, będące „tłamsicielami pomysłów”:

• Gdyby to było dobre, ktoś wpadłby na to wcześniej…
• Jesteśmy początkujący, nie możemy się na to porwać…
• Trzeba się nad tym zastanowić kiedy indziej…
• A któż to wymyślił?
• Zapytajmy kogoś naprawdę kompetentnego…
• Bądźmy realistami!
• Poczekamy, zobaczymy…
• Nie widzę żadnego związku…
• To nie będzie działać w naszym otoczeniu…

(źródło: Sposoby „tłamszenia (mordowania)” pomysłów wg. G. A Davis „Creativity is Forever”, zygmunt ma kolumnę Blog osobisty poświęcony komunikacji społecznej)

• Co by się stało, gdyby…

Zadawaj sobie pytanie: „Co by było, gdyby…”

– gdybym był/a niewidzialny/a?

– gdybym był/a mistrzem świata w swojej specjalności?

– gdyby komputer odczytywał moje myśli i zapisywał w Wordzie?

Według Edwarda Nęcki ćwiczenie „Co by było, gdyby…”

jest modelem eksperymentu myślowego, dzięki któremu powstało wiele odkryć i wynalazków. Warto więc wykorzystać to narzędzie do rozwiązywania rzeczywistych problemów, nie tylko abstrakcyjnych.

• szukanie skojarzeń poprzez tworzenie łańcuszka powiązanych skojarzeniowo ze sobą pojęć (np.: koń – gwiazda = koń – wóz – Wielki Wóz – gwiazdozbiór – gwiazda)
• Co można z tego zrobić…? (poszukiwanie 10 niestandardowych sposobów na wykorzystanie np. okularów, durszlaka, płyty CD)
• Zgadnij o jakiej osobie/wydarzeniu/itd. pomyślałem… (doskonalenie umiejętności klasyfikowania, logicznego myślenia, precyzyjnego zadawania pytań, itp.)

metoda sześciu kapeluszy autorstwa Edwarda de Bono – pomaga podchodzić twórczo do rozwiązywania problemów, wskazując na sześć  stron, z jakich można spojrzeć na problem; strony te są symbolizowane przez kapelusze

• kapelusz biały – LOGIKA
• kapelusz czerwony – UCZUCIA
• kapelusz czarny – PESYMIZM
• kapelusz żółty – OPTYMIZM
• kapelusz zielony – MOŻLIWOŚCI
• kapelusz niebieski – ORGANIZACJA

Pytania pomocnicze do rozmów z uczniami: w których miejscach tej metody miałeś problem ze znajdowaniem odpowiedzi? Który kapelusz powinieneś włożyć jeszcze raz? Do czego doprowadziła cię ta analiza? Jakie wyciągasz wnioski?

(źródło Internet: Rozwiąż problem metodą sześciu kapeluszy, autor: Dominika Lebda Coaching Extra)

Przykłady dobrych praktyk oraz inspiracje:

(slajd 5) Agnieszka Gągała Wychodzimy z pudełka – nagranie webinarium dla nauczycieli

szkolimy.wordpress.com

Webinarium jest poświecone rozwijaniu kreatywności u uczniów. Prowadząca udziela odpowiedzi na szereg pytań, związanych z kreatywnością np. dlaczego kreatywność w edukacji jest tak istotna jak pisanie i czytanie, czy kreatywności można się nauczyć. Wyjaśnia jakie kompetencje kreatywności są niezbędne, aby zyskać miano człowieka twórczego. Jednak to, co najistotniejsze – przedstawia konkretne ćwiczenia, aktywności i techniki, które można wykorzystać na zajęciach jako np. ćwiczenia językowe.

(slajd 6)

Pani Gągała podaje prawidłowości związane z kreatywnym myśleniem:

• Na 20 pomysłów 1 jest z przyszłością
• Wstrzymywanie się od oceny, krytyki
• Ograniczona ilość czasu – mózg bardziej kreatywny
• Najlepsze pomysły jako kolejne – mózg generuje najpierw rozwiązania standardowe
• 000 prób/godzin, by dojść do mistrzostwa

(slajd 7)

Zadanie z kropką dla uczestników warsztatu:

„Proszę powiedzieć, co Państwo widzicie?”

Komentarz: Starsi uczniowie i dorosłe osoby często stwierdzają, że widzą po prostu kropkę, ponieważ ich myślenie jest wciśnięte w schematy logiczne, obarczone lękiem o krytykę.

Dzieci oraz osoby kreatywne mają tu mnóstwo skojarzeń. Widzą np.: Ziemię, guzik, oko wieloryba, ziarnko maku, tunel do innego wymiaru, koralik.

(slajd 8)

Przykład ćwiczenia językowego:

Zadaniem uczestników warsztatów jest wymyślenie zakończenia do zamieszczonego na slajdzie fragmentu opowiadania.

Kolejna odsłona slajdu ukazuje rzeczywiste zakończenie historii.

Na warsztacie analizowane są możliwości wykorzystania tego typu zadania na lekcji języka polskiego (wprowadzenie do lektury, twórcze rozwijanie tematu, zadania językowe w oparciu o wyrazy zawarte w tekście, itd.).

(slajd 9)  DOS na wynos – szkolenia dla nauczycieli w formie webinarium

(slajd 10) Superbelfrzy nocą – szkolenia dla nauczycieli w formie webinarium, np.

– Myślografia czyli jak organizować myśli na kartce papieru myślenie wizualne

– Myślografia – myślenie wizualne w edukacji

– Myślografia część 8 (o mapach myśli)

– Matma inaczej

– Matma to nie tylko liczby

– Minecraft w edukacji

(slajdy 11 i 12)

Przykłady na nauczenie uczniów przeprowadzania działań na liczbach ujemnych oraz porównywania ułamków, zawarte w webinarium Matma inaczej.

(slajdy 13 i 14)

Przykłady stron ukazujące wizualne przedstawianie materiału edukacyjnego. Spora skuteczność tej formy nauczania i utrwalania wiedzy, związana jest z tym, że większość ludzi jest wzrokowcami, a obecnie dzieci od niemowlęctwa są silnie stymulowane bodźcami wzrokowymi i nastawione przede wszystkim na ich odbiór. Dodatkowo efektywność nauki wzmacnia sytuacja, gdy to sami uczniowie mają przeanalizować daną partię materiału, zaplanować jego graficzne ujęcie oraz wykonują notatkę, mapę pamięci lub np. lapbooka.

(slajdy 15 i 16)

Lapbook – zachęta do tworzenie lapbooków (również w kontekście możliwości pracy grupowej na lekcjach). Przykłady sposobów wykonania lapbooka i ich wykorzystania na lekcjach dostępne są na: www.edukreatywne.pl. Edukreatywne funkcjonuje także na Facebook. Umożliwia pobranie gotowych materiałów do stworzenia tematycznych lapbooków. Proponuje również możliwość udziału w szkoleniu online.

Ćwiczenia praktyczne do realizacji na warsztatach wraz ze wspólnym omówieniem:

• TEST  SPRAWNOŚCI  („fitness – test”) – test w załączeniu

Potrzebne: „fitness – test”, długopis

Polecenie: Kreatywność i logiczne myślenie wynika z ogólnej dobrej kondycji umysłowej i fizycznej. Dlatego na początek rozwiąż test i oceń jak funkcjonuje twój organizm.

Ćwiczenie uczy: przestrzegania zasady uważnego zapoznawania się z tekstem, opanowania, rozwagi.

• Przejdź przez kartkę papieru

Potrzebne: kartka papieru A4, nożyczki

Polecenie: Twoim zadaniem jest wycięcie w kartce otworu, przez który będą mogły równocześnie przejść 3 osoby. „Pętla”, która powstanie nie może być przerwana, a do wykonania zadania wolno użyć jedynie nożyczek – nie wolno: taśmy klejącej, kleju, zszywacza, spinaczy itp. „Pętlę” trzeba przeciągnąć przez te osoby od ich głów do stóp bądź w odwrotnym kierunku.

Ćwiczenie uczy: kreatywności, wychodzenia w myśleniu poza szablon, przekonania, że nawet z pozoru niemożliwe polecenia można wykonać po głębszym zastanowieniu się, a jeśli zadanie jest robione w parach/grupach to współpracy i komunikacji,

• Koc

Potrzebne: koc

Polecenie: Proszę, by 10 (może być trochę więcej) osób stanęło na kocu rozłożonym na podłodze. Pozostała część klasy, ma rolę obserwatorów, podpowiadaczy i kontrolerów.

Zadaniem osób na kocu jest przewrócić ten koc na drugą stronę, przy czym nie mogą z niego schodzić, nie mogą dotykać podłogi. Za każdym razem kiedy ktoś dotknie podłogi koc rozkładamy i zaczynam zadanie od nowa. Mogą oczywiście używać rąk. Obserwatorzy i kontrolerzy mogą podpowiadać i kontrolować czy czasami ktoś nie oszukuje i nie dotyka podłogi.

Ćwiczenie uczy: kreatywności, komunikacji, pracy w grupie, cierpliwości, itd. Głównym przekazem tego zadania jest coś co pierwotnie wydaje się niemożliwe, po głębszym zastanowieniu i trudzie, można wykonać.

Zadanie można zrealizować na zajęciach z każdej tematyki: uzależnienia, przemoc, komunikacja, pracy w grupie, integracja itd.

• Wieża

Potrzebne: dla każdej 4-osobowej grupy potrzeba: 10-15 nitek makaronu do spaghetti, około metr sznurka, około metr taśmy samoklejącej i jedną piankę marshmallow.

Polecenie: Musicie zbudować wieżę, na której szczycie należy umieścić właśnie piankę marshmallow. Wygrywa ta grupa, która zbuduje najwyższą i najbardziej stabilną wieżę.

Ćwiczenie uczy: pracy w grupach, kreatywności, cierpliwości, komunikacji itd.

• Rozwiąż zagadkę

Potrzebne: krótkie ciekawe historyjki problemowe, np. z kart z gry karcianej Takie życie 2: Detektywi firmy Rebel,

Polecenie: Zadając pytania otwarte ustalcie co się wydarzyło. Osoba prowadząca zabawę może udzielać tylko odpowiedzi TAK lub NIE.

Ćwiczenie uczy: logicznego myślenia, analizy, dedukcji, kreatywności.?

Podsumowanie warsztatów.

Załącznik: Ankieta ewaluacyjna



Prezentacja multimedialna: Wspieranie kreatywnego i logicznego myślenia u dzieci



Bibliografia

Buzan T. Mapy twoich myśli, wyd. Aha

Brześkiewicz Z. W. Superpamięć. Jak uczyć się trzy razy szybciej, wyd. COMES

Nęcka E., Gruszka A., Orzechowski J., Szymura B., Trening twórczości, wyd. Smak Słowa

Nęcka  E. TRoP – Twórcze rozwiązywanie problemów, wyd. Impuls

Adresy internetowe:

• DOS na wynos
• www.edukreatywnie.pl
• Rozwiąż problem metodą sześciu kapeluszy, autor: www.focus.pl/user/dominika-lebda” – Coaching Extra
• Superbelfrzy nocą
• szkolimy.wordpress.com – Wychodzimy z pudełka
• uniwersytetdzieci.pl Jak uczyć logicznego myślenia?
• wordpress.com Sposoby „tłamszenia (mordowania)” pomysłów
  wg. G.A. Davis „Creativity is Forever
• zygmuntmakolumne.wordpress.com  SPRAWDŹ SWOJĄ KREATYWNOŚĆ (Kreatywność to tajemnicza siła)

Opracowanie:Anna Pyrzyk-Pedagog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Słupcy

Icons made by Freepik from www.flaticon.com