Czym jest motywacja? Motywacja to zespół procesów psychicznych i fizjologicznych, które leżą u podłoża ludzkich zachowań. Pochodzi od łacińskiego słowa movere i oznacza „ruszać się”, tak więc, motywacja to wszystko, co porusza, pobudza człowieka do działania. Głównym celem procesów motywacyjnych jest ukierunkowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej celów.

Aby wzbudzić procesy motywacyjne konieczne jest:

• wzbudzenie w organizmie określonej energii oraz ukierunkowanie jej na wyznaczony przez siebie cel
• przekonanie o ważności danego celu (zarówno w odniesieniu od jednostki, jak i do innych – np. zdany egzamin jako poczucie satysfakcji zarówno mojej, jak i rodziców, czy nauczycieli)
• wykształcenie u jednostki przekonania o prawdopodobieństwie zdobycia konkretnego celu (np. przekonanie, że jeśli się solidnie przygotuję, to na pewno zaliczę ten sprawdzian na pozytywną ocenę)
• świadomość celowości oraz przydatności zdobywanej wiedzy oraz kształconych umiejętności (np. wiem, że tabliczka mnożenia przyda mi się podczas zakupów, które sa nieodzownym elementem ludzkiego życia)

 

Możemy wyróżnić 4 typy motywacji:

Motywacja wewnętrzna – zachowanie wzbudzone wewnętrznie przez własne zainteresowania i ciekawość lub chęć przeżycia przyjemności. To tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść, czyli osobistą satysfakcję lub przyjemność. Wiążę się z wewnętrznymi potrzebami np. zaspokojeniem ciekawości.

Motywacja zewnętrzna – kiedy impuls stanowią czynniki zewnętrzne, na przykład nagrody, kary, presja społeczeństwa. Tendencja do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, na przykład takie, jak zdobycie stypendium naukowego, czy otrzymanie nagrody od rodziców. Zazwyczaj jest nietrwała, wymaga stałej ingerencji innych oraz dodatkowych środków oddziaływania.

Motywacja dodatnia – działania są podejmowane, by osiągnąć zamierzony cel (np. Chcę reprezentować szkolną drużynę piłkarską, więc codziennie ćwiczę grę w piłkę nożną)

Motywacja ujemna – działania są podejmowane, by uniknąć negatywnych konsekwencji (np. Muszę się solidnie przygotować, żeby uniknąć powtarzania klasy)

 

MOTYWACJA DO UCZENIA SIĘ – może być zarówno ogólną dyspozycją, jak i stanem powiązanym z określoną sytuacją.

Jako dyspozycja jest trwałą tendencją do uznawania uczenia się jako zajęcia bardzo wartościowego, do którego przystępuje się z zamiarem przyswojenia nowej wiedzy, traktując uczenie się jako coś naturalnego. To na przykład uczeń, który otrzymuje bardzo dobre oceny w nauce, jest zafascynowany wiedzą, a codzienne zajęcia sprawiają mu przyjemność.

Jako stan powiązany z sytuacją, to celowe angażowanie się ucznia w czynności, wykazywanie starania, by opanować określone pojęcia i umiejętność. To na przykład uczeń, który podejmuje wysiłek w celu zaliczenia sprawdzianu – ponieważ chce uniknąć oceny niedostatecznej.

 

Motywacja do uczenia się może przyjmować dwie formy – pozytywną i negatywną:

Negatywna forma motywacji do uczenia się przyjmuje postać „wyścigu umiejętności”. Jest to proces krzywdzącego porównywania uczniów, niezdrowej rywalizacji, konkurowania z innymi, czy powstawania konfliktów interpersonalnych. W konsekwencji wśród uczniów kształtują się negatywne cechy osobowości – u jednych – poczucie wyższości i zarozumiałość, natomiast u innych – poczucie niższości i życiowa bezradność. W takich sytuacjach uczniowie definiują swój sukces jako pasmo dobrych stopni i uzyskiwania wyników lepszych lub gorszych niż inni uczniowie. Dużą wagę przykłada się do wąskiego zakresu zdolności i umiejętności, a nie do wysiłku wkładanego w proces uczenia się. Głównym źródłem dumy jest radzenie sobie lepiej od innych, a błędy i pomyłki traktuje się jako oznakę głupoty.

Pozytywna forma motywacji do nauki oddaje sytuacje, w których nagradza się samodoskonalenie, kreatywność, ciekawość, podejmowanie się realizacji nowych zadań intelektualnych. Są to sytuacje, które umożliwiają wszystkim uczniom możliwość wykazania się, dokonania oceny wykonanego przez nich zadania, zgodnie z przyjętymi standardami doskonałości, a nie w kontekście prac wykonanych przez innych uczniów, albo kto w klasie wykonał zadanie lepiej. Innym wymiarem reguł równości jest przeżywanie satysfakcji z własnej nauki, że podjęło się trud poprawienia czegoś, wykonania określonego zadania na wyższym poziomie. Należy podkreślić, iż satysfakcja z pomyślnie wykonanego zadania silnie podtrzymuje wolę uczenia się i wzmacnia poczucie własnej wartości.

Jak zmotywować się do nauki? – Warsztaty dla uczniów klas IV-VIII (45 minut)

 

Opracowanie: Weronika Umerle – Psycholog w Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej w Słupcy