Trzeci rok życia to fascynujący etap w rozwoju małego człowieka. Dziecko nadal rozwija się – fizycznie, społecznie i poznawczo – w niezwykłym tempie. Przez rok przybywa mu mniej więcej 10 cm wzrostu oraz 2,5 kg wagi. Dynamika rozwoju dziecka w dużej mierze zależy od zaangażowania rodziców.

Rozwój fizyczny

• Bez problemów chodzi i biega; dziecko jest coraz bardziej sprawne fizycznie, podskakuje na dwóch nogach, stoi na jednej nodze, kopie piłkę.
• W tym czasie zwykle zdobywa nowa umiejętność – uczy się pedałować i mnóstwo czasu spędza na trójkołowym rowerku.
• Samo wspina się na meble i schodzi z nich.
• Próbuje samo się ubierać (zakładać samodzielnie buciki, odpinać guziki).
• Dość sprawnie posługuje się łyżką, a także widelcem; wprawdzie płynną zupkę będzie jeszcze rozlewało, ale ziemniaki, mięso czy kaszkę zgrabnie nabierze sobie na łyżkę lub widelec.
• Potrafi przelewać wodę z jednego naczynia do drugiego.
• Potrafi przeciągnąć, albo przepchnąć duże przedmioty obok napotkanych przeszkód.
• Umie zbierać małe przedmioty, np. płatki śniadaniowe.
• Rzuca przed siebie małe przedmioty.

Rada : Pozwól dziecku na samodzielne jedzenie – nawet jeśli będzie to trwało dłużej niż zazwyczaj. Pamiętaj, by każdy posiłek był poprzedzony umyciem rąk, a po jedzeniu nie zapomnij o wytarciu maluszkowi buzi ręczniczkiem lub serwetką. Dwuipółlatek lubi rytuały i łatwo się do nich przyzwyczaja. To dobry moment na naukę eleganckiego jedzenia.

Dlaczego prawie wszystkie dzieci lubią żelki, ale większość za żadne skarby nie zje sałaty czy szpinaku?

Żeby niejadek jadł – 5 reguł dla rodziców.

• Nie zmuszaj dziecka do jedzenia, nie zrzędź i w żadnym wypadku nie stosuj gróźb. Dzieci źle znoszą wszelką presję, wobec czego możesz osiągnąć skutek przeciwny do zamierzonego.
• Aby wprowadzić do jadłospisu nową potrawę, cierpliwie przekonuj do niej dziecko. To zmotywuje je przynajmniej do spróbowania.
• Nie ustanawiaj restrykcyjnych reguł w rodzaju: ,,Zawsze musisz zjeść do czysta!”. Nie przyniosą one nic dobrego.
• Co najmniej godzinę przed posiłkiem nie podawaj dziecku kalorycznych produktów spożywczych i napojów. Gdy poczuje lekki głód, chętniej spróbuje czegoś nowego.
• Jedzenie w towarzystwie innych dzieci zazwyczaj pomaga rozszerzyć menu niejadka.

Rada: Wspieraj malca w rozwoju fizycznym, zachęcaj do aktywności, pozwalaj mu na jazdę na rowerku, graj z nim w piłkę (kop i rzucaj).

Rozwój poznawczy 

• Posługuje się zdaniami trzy-, czterowyrazowymi i prostymi formami gramatycznymi. Trzeci rok życia to gwałtowny rozwój mowy. Maluch, który na początku roku mówił zaledwie dwuwyrazowe zdania, pod koniec 3 roku życia wypowiada niekiedy zdania złożone, pyta o wszystko, przyswaja wyrazy tylko raz usłyszane.
• Prawdopodobnie nauczy się mówić o sobie ,,ja”, czasami używać także innych zaimków.
• Potrafi spojrzeć na wydarzenie z perspektywy innej osoby.
• Buduje wieże z 10 klocków, most i inne proste figury (jeśli pokażemy mu, jak to się robi).
• Potrafi narysować koło (gdy pokażemy mu, jak to się robi).
• Jest coraz bardziej świadome swojej płci, interesuje się swoim ciałem i ciałami innych ludzi – ciekawi je np. jak siusiają chłopcy, a jak dziewczynki i próbuje to sprawdzać.
• Nie umie się skupić : bawi się samochodami, za moment bierze klocki, by po chwili je rzucić i ponownie ustawiać samochody – to typowe działanie dwu, dwuipółlatka. Jego układ mięśniowy nadal jest słabo rozwinięty i maluch szybko się męczy w jednej pozycji (choć błyskawicznie się później regeneruje). Także poziom koncentracji jest niski, co sprawia, że dziecko może co 5 minut zmieniać zainteresowania.

Rada : Trenuj z dzieckiem mowę czynną – nie opowiadaj, co jest na obrazku lub co widzi za oknem, tylko pytaj: ,,Co robi piesek?”, ,,Gdzie pojechał samochód?” Zachęcaj go także do myślenia abstrakcyjnego, pytając np. ,,Co Piotruś będzie robił po obiedzie?”. Trzeci rok życia to również początek nauki wierszyków i piosenek. Wykorzystuj zainteresowania malca, który lubi, by kilka razy pod rząd czytano mu ten sam wierszyk, bajeczkę lub włączano płytę z tą samą piosenką.  Organizuj dziecku różne zabawy i bądź ich uczestnikiem – zazwyczaj wówczas malec potrafi dłużej skupić uwagę na jednej rzeczy. Ważne jest również zmienianie zabawek.

Rozwój społeczny

• Dziecko poszerza zakres swojej samodzielności i niezależności od starszych.
• Coraz częściej odmawia rodzicom wykonywania poleceń albo próbuje je wykonywać tak, jak ono chce ; w wieku 2,5 lat dziecko ugruntowuje swoje ,,ja”, ale przezywa przy tym ponowny, bardzo nasilony okres negacji. Samo nie potrafi określić czego chce. Może być przy tym płaczliwe lub rozzłoszczone. Dodatkową cechą jest upór i przyzwyczajenie do rytuałów- maluch np. chce ciągle wykonywać tę samą czynność.
• Wykonuje proste polecenia, np. odnosi talerzyk albo podnosi papierek.
• Zaczyna okazywać altruizm, np. próbuje pomagać płaczącemu koledze.
• Lubi bawić się w grupie rówieśników tej samej płci (to początek społecznych działań dziecka). Wspólna zabawa zazwyczaj nie trwa długo (choć są dzieci, które w tym wieku potrafią ze sobą współdziałać). Nawiązuje tez bliższe kontakty z dziećmi płci przeciwnej.

Rada : Nie zadawaj dziecku pytań, które wymagają odpowiedzi ,,tak|” lub ,,nie”. Uspokajaj malca, nie forsuj na siłę swojego zdania. Umożliwiaj dziecku kontakt z rówieśnikami, zachęcaj do wspólnej zabawy i dzielenia się zabawkami.

Jak zachęcić dziecko do zabawy z rówieśnikami?

Podczas zabawy z rówieśnikami, dziecko musi oswajać się z tym, że inni mają swoje zdanie (trzeba się z nimi liczyć) i swoje potrzeby (trzeba się z nimi dzielić). To bezcenna lekcja. Jak ją dziecku ułatwić? Przede wszystkim zapewniajmy jak najwięcej sposobności do obcowania z innymi dziećmi. Warto więc często odwiedzać place i sale zabaw. W takich miejscach rodzic powinien się zamieniać w dyskretnego obserwatora i wchodzić między dzieci dopiero wówczas, gdy biją się lub płaczą. W innych sytuacjach dzieci poradzą sobie same. Na bieżąco tłumaczmy malcowi, jakie są reguły wspólnej zabawy, np. kiedy jedno dziecko sypie piasek do wiaderka, inne może przyklepywać go rączką,  każde ma swoje zadanie do wykonania. Lepiej wyciszyć chęć rywalizacji, bo ona wcześniej czy później doprowadzi do konfliktów. Starajmy się więc nie porównywać dzieci, np. zamiast mówić: ,,Patrz, jaką wielką babkę zrobił tamten chłopiec. Twoja jest mniejsza, lecz ładniejsza” mówmy : ,,Twój zamek dołączył do innych, teraz jeszcze zbudujmy wspólną drogę”. Maluch czerpie wzorce od rodziców. Jeśli chętnie zapraszają do domu znajomych, on też będzie się czuł swobodnie, gdy zaczną odwiedzać go inne dzieci. Warto organizować w domu przyjęcia dla dzieci – na urodziny, Dzień Dziecka i także bez okazji. Dobrze zorganizowana zabawa pomoże przełamać pierwsze lody (np.  można rozłożyć w salonie koce, by służyły jako plaża pełna ciekawych zabawek). Do zabawy z rówieśnikami można zachęcić również poprzez naukę opiekuńczości. Już dwulatek okazuje pierwsze zachowania altruistyczne. Dobrym pomysłem są zabawy, w których dziecko opiekuje się pluszowymi zabawkami. Można urządzić np. szpital dla misiów – każdego,, chorego” dziecko powinno przytulić, nakarmić i okryć kocykiem.

Ważne!

Gryzienie, szczypanie, a nawet bicie nie jest wyrazem złości skierowanej przeciwko konkretnej osobie. Maluch w ten sposób rozładowuje swoje emocje.

Mamo i tato zadbaj, by Twoje dziecko :

• Czuło, że jest kochane za to, że jest.
• Wiedziało i czuło, że macie dla niego czas.
• Miało zapewnione poczucie bezpieczeństwa.
• Chodziło spać o takich samych porach (w dzień i wieczorem).
• Jadało posiłki regularnie, o tych samych godzinach.
• Nie przebywało w pomieszczeniach, gdzie jest duży hałas i bardzo głośno gra muzyka.

Bibliografia:

• Bee Helen , Psychologia rozwoju człowieka, Zysk i S- ka, Poznań 2004
• Rempała Janusz (red), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011

 

Opracowała: Violetta Durczyńska- Psycholog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Słupcy